Miris mraka

(Laguna)


O specifičnostima i problemima razvojnog literarnog puta Miomira Petrovića bilo je reči u prikazu njegovog prethodnog romana; i sa distance od par godina Galerijeve vatre stoje kao zadovoljavajuće, ali ipak nedorečeno delo autora koji svakako ima šta da kaže (tačnije, napiše) i čime doprinese savremenoj srpskoj prozi. Nedavno se pojavio Petrovićev novi roman koji, ukupno uzev, predstavlja napredak u odnosu na nekoliko prethodnih dela ovog prozaiste.

Petrović se i u Mirisu mraka većim delom drži prošlosti, ali se uglavnom zadržava na poslednjih sto godina na tlu na kome obitava i ka kojima gravitira ovdašnji puk. Miris mraka predstavlja ambiciozniji zahvat Petrovića, jer reč je o porodičnoj sagi sa širim zamahom na opštem/društvenom planu u prevratničkom i krvavom dvadesetom veku. Miris mraka je uz to i  društvena hronika u kojoj čitalac prati ponajpre lutanja i susret dve porodice (jedne hercegovačke i druge grčke) koje se sjediniti u donjim delovima beogradskog Dorćola. Ovde valja zastati i naglasiti da Petrović dosta vešto i sigurno barata osnovnim postulatima porodične sage kao dobro znanog, ali zato ipak ništa manje zahtevnog podžanra.

Miris mraka je dvokraka hronika putešestvija dve ne preterano slične porodice, i Pertrović dosta rano u ovom svom romanu naglašava sudbinsku komplementarnost kao vezivo između brojnog plemena Maksimovića i Teodopulasa, objašnjavajući potanko fatumske zakone gravitacije koji svako malo i geografski udaljene navode na iste staze. Miomir Petrovoić ovde pokazuje dobru pripovedačku formu, njegova naracija je pregledna, zanimljiva i mahom ritmički ujednačina, sa tek ponekom izlišnom elipsom u prikazu usuda mnogobrojne galerije likova koja ispunjava 400 stranica sitnijeg proreda njegovog Mirisa mraka.

Premda da teško može biti spora da je ova knjiga najbolje štivo iz „pera“ ovog plodotvornog pisca od Lisičjeg ludila naovamo, ipak se mora uočiti i nekoliko manjkavosti koje u izvesnoj meri umanjuju opšti povoljan utisak o ovoj prozi. Naime, problem ume da predstavlja epitetsko preterivanje kome je Petrović i dalje veoma sklon, a sem toga, autor ovde u par navrata krene put potrošenih postavki i izraubovanih slika (teror vrlih komunista nad predstavnicima poražene klase po oslobođenju, recimo). A kao krunska zamerka biva u neku ruku antiklimakteričan završetak povesti koja je gotovo sve do kraja obilovala i bivala nošena uzbuđenjima i primetno naglašenim i gradiranim ritmom.

Ipak, bez obzira na izrečeno u prethodnom pasusu, Petrović i dalje neosporno i zasluženo pripada zdravijem delu srpske proze danas, njegov Miris mraka je definitivno proza kojoj vredi posvetiti i vreme i pažnju, a u isti mah svakako i najava sada već gotovo Petrovićevog uobličenog pripovedačkog sampouzdanja kojim se kreće po pipavom tlu nastalom na spoju zagledanosti u davno prošlo, porodične sage i društvene hronike,