Hladnokrvna strast

Scenario: Jose Padilha
Uloge: Wagner Moura, Irandhir Santos, Andre Ramiro
Žanr: kriminalistički
Trajanje: 120 min
Produkcija: Brazil, 2010.

Film Elitna jedinica 2, nastavak velikog brazilskog hita i pobednika Berlinskog festivala 2008, pojavio se na beogradskim ulicama. Reditelj ovog filma, Jose Padilha, može da se svrsta (zajedno sa argenticima Pablom Traperom i Joseom Campanelom) u predvodnike novog južnoameričkog filmskog talasa. A šta je predstavljao stari talas?

Čim zaobiđemo sapunske serije, kao i sezonske muzičke hitove, suočavamo se sa programom ovog regiona za serioznu publiku i festivale. Zato spomenimo južnoameričku književnost, kao i za balkansku umetnost nezamislivu činjenicu da je povodom smrti Ernesta Sabata održan minut ćutanja na najvećem argentinskom fudbalskom stadionu.

Ali, kad govorimo o filmu, situacija se komplikuje. Pogotovu kada je reč o filmovima prilagođenim prestižnim evropskim festivalima. Baš tu nastaje problem, u pitanju - šta za Južnoamerikance predstavlja pojam umetničkog filma? To pitanje se uveličava kada se preko hispanske, pomerimo prema brazilskoj ikonografiji koja oličava mistični arhetip ovog regiona. Brazil je, za Latinoamerikance, po Almodovarovim rečima, nešto poput Španije za ostale Evropljane. Ali, ovaj film puno toga menja u našoj predstavi o narodu karnevala, sambe i bosanove. To je zato što u njemu vlada racionalni duh političke i društvene kritike. Elitna jedinica donosi nove konotacije pojmu revolucionarnog angažmana.

Gledano u proseku, južnoamerički film odlikuju četiri glavne karakteristike: strastveni pokreti kamere iz ruke (kao da je kamera na brodu); nasilje i seks, povezani u zajedničkim situacijama (koje se nazivaju strast); nešto u vezi sa revolucijom, što niko ne razume (mora da je to zbog strasti); zaključak da je biti mlad bolje nego biti star (kao da to nismo već znali).

Tropa de Elite 2, odlikuje samo prvi od nabrojanih stereotipa - film je sniman kamerom koja imitira dokumentaristički postupak tv reportaža i direktnih prenosa. Ali ovo je film o revoluciji posmatranoj sa druge strane strasti. O revoluciji kao vrsti korupcije, u kojoj policijska elita silazi u narod, preuzimajući njihov kriminogeni prostor, pod izgovorom solidarnosti sa siromašnima.

U filmu nema seksa, a ni čulne dekadencije južnoameričkog temperamenta. Reč je o društvenim krugovima nasilja, hladnokrvno anliziranim i to iz ugla policijskog koeficijenta inteligencije. U osnovi zapleta nalazi se specijalni odred, formiran za najekstremnije državne zadatke. Priča prati istoriju ove uniformisane organizacije sa svim političkim prevratima koji duvaju uzburkanim vremenom istorije. Ova jedinica će se naći u sukobu sa kriminalcima, potom u sukobu sa političarima, pa u sukobu sa narodom potom sa novinarima i na kraju u sukobu interesa sa samim sobom.

Na kraju, ovaj film ne govori kako je dobro biti mlad, već naprotiv, da je biti mlad najsurovije stanje u kojem čovek može da se nađe, razapet između korumpiranih autoriteta vlasti i samoproklamovanih autoriteta ulice.

Prošle godine pojavio se dokumentarac Sibirski mamut, u argentinsko- kostarikanskoj produkciji. U pitanju je film o filmu Mihaela Kalatazova, grandioznom sovjetskom epu iz '64, snimljenom na južnoameričkoj teritoriji, a danas poznatim pod naslovom I am Cuba. Ovaj dokumentarac, iznosi tezu da je sve što nam je poznato u popularnoj estetici južnih Amerikanaca, zahvaljujući filmu I am Cuba, proizašlo iz uticaja slovenske kulture?! Ali, o tome drugi put.