Američki košmar za početnike

Originalni naziv: Nightmares in Red, White and Blue: The Evolution of the American Horror Film
Scenario: Joseph Maddrey (prema istoimenoj knjizi Josepha Maddreyja)
Narator: Lance Henriksen
Žanr: dokumentarni film
Trajanje: 96 minuta
Proizvodnja: SAD, 2009.

Koncept efektnog dokumentraca Nightmares in Red, White and Blue: The Evolution of the American Horror Film je jednostavan: istorijski pregled razvoja američkog horora od početaka pa do danas - bogato ilustrovan insertima iz najvažnijih ostvarenja i razgovorima sa poznatim režiserima i teoretičarima žanra. Naravno, ono što je Joseph Maddrey, po čijoj istoimenoj knjizi je nastao film, u svom delu razradio do u detalj, u dokumentarcu je uglavnom samo zagrebano. Ovo na prvi pogled ume da bude frustrirajuće -  preko mnogih izuzetno zanimljivih tema se veoma brzo prelazi (neki od važnih američkih horora su, na primer, zastupljeni preko inserata od svega par sekundi), ali takav pristup je bio neminovan kako bi kompletan stogodišnji pregled stao u zadatih devedeset i kusur minuta.

Dokumentarac je (poput knjige) podeljen na poglavlja u kojima se po decenijama sagledava razvoj američkog horora. Istorijat počinje kratkim osvrtom na neme filmove  - počevši od Frankensteina (1910) u produkciji Thomasa Edisona - prvog filma strave i užasa snimljenog u SAD, pa preko priče o uticaju nemačkog ekspresionizma (Kabinet doktora Kaligarija, Nosferatu), do najzanimljivijih momenata iz karijere prve američke horor zvezde Lona Chaneya. Zatim se prelazi na horor bum tridesetih i četrdesetih, sa posebnim osvrtom na čuvene Universalove celuloidne monstrume na čelu sa Drakulom, Vukodlakom i Frankenštajnovim čudovištem. Posle toga, slede pedesete i filmovi o džinovskim mutiranim insektima i invaziji vanzemaljaca, pa Roger Corman koji priča o svojim poznatim adapacijama priča Edgara Allana Poea.

Osvrti na filmove Psiho i Noć živih mrtvaca predstavljaju uvod u modernije tokove američkog horora. Mnogi ključni autori koji su žarili i palili tokom sedamdesetih i osamdesetih bili su raspoloženi za priču, tako da su ove dve ključne decenije upotpunjene dragocenim izjavama svedoka i učesnika. Među sagovornicima svojom lucidnošću se posebno ističu John Carpenter (Noć veštica, Stvor) i Larry Cohen (trilogija It’s Alive, The Stuff), pa je pravo zadovoljstvo slušati ove dve horor legende dok pričaju o svojim klasicima ali i filmovima koji su uticali na njihov filmski ukus i formiranje kao filmskih reditelja.

Zapaženo mesto u dokumentarcu zauzimaju i John Dante (Urlikanje, Gremlini), Brian Yuzna (Re-Animator, Dagon), Mick Garris (poznat po brojnim adaptacijama priča i romana Stephena Kinga), George A. Romero (Creepshow, Zora mrvih) i Tom McLoughlin (One Dark Night, Jason Lives: Friday the 13th  Part VI). Odsustvo Wesa Cravena je primetno, ali o njegovim filmovima govore drugi tako da je i ovaj znameniti režiser zastupljen u pregledu. Među sagovornicima osetno nedostaju David Lynch i David Cronenberg. Mlade snage brani Darren Lynn Bousman (Slagalica strave, 2, 3, i 4) što je pomalo neobičan izbor, ali dosta dobro funkcioniše budući da je ovaj mladi režiser izvrstan poznavalac žanra.

Najintrigantniji askpekt dokumentarca je povezivanje razvoja horora sa krupnim/prelomnim istorijskim događajima i pojavama. Prvi svetski rat, Holokaust, strah od atomske bombe, Vijetnam, Charles Manson i 11. septembar su samo neki od užasa koji su ostavili neizbrisive ožiljke na američkoj psihi – istovremeno inspirišući horor autore da ove strahove umetnički „ukrote“ i transponuju na film.

Bez obzira što Nightmares in Red, White and Blue neće ponuditi mnogo novih informacija verziranim horor sladokuscima, oni koji su tek počeli da se interesuju za žanr pronaći će dragocene putokaze koji im mogu pomoći prilikom daljih istraživanja.