100 godina prvog bg. bioskopa

Na današnji dan 1908. godine u Beogradu je otvoren prvi stalni srpski bioskop.

Precizan datum nije utvrđen, jer nisu sačuvana izdanja dnevnih novina iz tog perioda, ali prema podacima istoričarke filma Bose Slijepčević to bi mogao da bude 13. decembar.

Tim povodom danas će u Kinoteci (od 16 h) biti prikazan izbor starih filmova iz 1908. i 1909. godine.

Prvi stalni beogradski bioskop se zvao Grand i radio je na mestu sadašnjeg Bezistana u centru Beograda, u hotelu Pariz vlasnika Svetozara Botorića, koji je nešto kasnije postao i prvi srpski producent.

Hotel Pariz je bio je moderan i otmen po standardima s početka 20. veka: imao je parno grejanje, električno osvetljenje, ventilaciju i telefon.

Bioskop je smešten u kafanu u parteru, sa 120 stolova, za kojima se tokom projekcije posluživala hrana i piće. Kako je prostorija bila duga, platno je postavljeno po sredini, a publika je sedela sa obe strane.

Zbog toga je polovina publike gledala dobru sliku, a ostala nešto bleđu i morala je da iščitava naopako slova sa natpisa između scena.

Da bi platno bilo što više providno, pred svaku projekciju polivano je vodom.

U prvo vreme međunatpisi nisu prevođeni na platnu, nego ih je na srpskom izvikivao ovlašćeni tumač.

Izgleda da filmofilima sve to nije puno smetalo i da je posao cvetao, sudeći po tome što se Botorić već 1911. godine upustio i u producentske vode, snimivši prvi srpski igrani film Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa.

Do tada je prikazivao uglavnom filmove najveće svetske kuće Braća Pate, kao ekskluzivni zastupnik te francuske firme za Srbiju i Bugarsku.

Redovni program imao je po osam "tačaka", a izbor filmova karakterisala je patriotska tendencija.

Za kratko vreme, do 1914. godine, Beograd je dobio čak 14 pravih bioskopa.

Botorić je stradao u Prvom svetskom ratu, kao talac u logoru. Njegov filmski fond je razvučen na razne strane i pronađen tek pre nekoliko godina u arhivu u Beču.

Bioskop Pariz radio je i između dva svetska rata, a srušen je 1948. godine.